Dnia 15 marca 2024 r. KE opublikowała projekt rozporządzenia zmieniającego 2 rozporządzenia bazowe UE*. W związku z tym projektem planuje się wprowadzenie następujących zmian:

1. Główne zmiany dotyczące warunkowości:

• Zniesienie obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych (tzw. GAEC 8) od kampanii 2024 r.

Tym samym w Polsce norma GAEC 8 będzie składała się z dwóch elementów: (i) zachowanie elementów krajobrazu oraz (ii) zakaz przycinania żywopłotów i drzew podczas okresu lęgowego ptaków oraz okresu wychowu młodych.

• Uproszczenia w normie dot. obowiązku utrzymania okrywy glebowej (tzw. GAEC 6) – państwo członkowskie będzie miało swobodę w decydowaniu, w jakim okresie roku ustanowić obowiązek utrzymania okrywy glebowej.
• Uproszczenia w normie dot. zmianowania (tzw. GAEC 7).

Rolnicy będą mieć wybór: albo stosować dywersyfikację upraw albo zmianowanie.

W przypadku wyboru zmianowania upraw: na 40% GO w gospodarstwie taka sama uprawa nie może być utrzymana rok do roku na tej samej działce. Jednocześnie, na wszystkich GO w gospodarstwie, taka sama uprawa w plonie głównym nie może być prowadzona dłużej niż 3 lata.

W przypadku wyboru dywersyfikacji upraw dla gospodarstw o powierzchni:

• od 10 do 30 ha GO wystarczy posiadać 2 uprawy, z tym że największa uprawa nie może stanowić więcej niż 75% w strukturze zasiewów;
• powyżej 30 ha GO wystarczy posiadać 3 uprawy, z tym że największa uprawa nie może stanowić więcej niż 75%, a dwie uprawy główne więcej niż 95% w strukturze zasiewów.

• Zwolnienie gospodarstw do 10 ha z kontroli i kar za niespełnianie warunkowości.

Obciążenie administracyjne mniejszych gospodarstw (do 10 ha użytków rolnych) zostanie złagodzone poprzez zwolnienie ich z wizyt kontrolnych, mających na celu sprawdzenie przestrzegania wymogów warunkowości. Gospodarstwa te będą również zwolnione z kar.

2. Ustanowienie nowego ekoschematu Grunty wyłączone z produkcji:

W dniu 5 kwietnia 2024 r. Komitet Monitorujący Plan Strategiczny WPR 2023-2027 pozytywnie zaopiniował projekt uchwały wprowadzającej w Polsce od 2024 r. ekoschemat Grunty wyłączone z produkcji. Ekoschemat jest dobrowolny dla rolnika.

Rolnicy realizujący ten ekoschemat będą otrzymywali płatność za wyłączenie gruntów ornych z produkcji – do powierzchni nie większej niż 4% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie. Szacowana stawka płatności wynosi 563 zł/ha, tj. ok. 126,52 EUR/ha.

Wdrożenie nowego ekoschematu umożliwi rolnikom dobrowolne wyłączenie z produkcji części gruntów ornych, za co będą otrzymywali płatności. Na gruntach wyłączonych z produkcji będzie obowiązywał zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) oraz zakaz stosowania środków ochrony roślin.

Mając na uwadze powyższe oraz trwającą kampanię składania wniosków, wprowadza się rozwiązania legislacyjne umożliwiające rolnikom złożenie wniosków o przyznanie płatności w ramach ekoschematu Grunty wyłączone z produkcji lub dokonanie zmian do już złożonych wniosków o przyznanie płatności. Projektowane są przepisy, umożliwiające złożenie wniosku o przyznanie płatności w ramach nowego ekoschematu lub dokonanie zmian we wcześniej złożonych wnioskach w terminie do dnia 31 sierpnia 2024 r. Projekt ustawy zmieniającej ustawę o planie strategicznym w powyższym zakresie, został zamieszczony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji (BIP RCL) https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12384207.

Zgodnie ze zmianą rozporządzeń bazowych, wdrożenie nowego ekoschematu pozwoli na zniesienie obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych w ramach normy GAEC 8 już w 2024 r.

Możliwość zastosowania płatności do nowego ekoschematu wymaga jeszcze akceptacji ze strony Komisji Europejskiej.

3. Wdrożenie płatności dla małych gospodarstw:

Płatność zostanie wdrożona na lata 2024-2027. Warunki przyznania płatności będą zbliżone do warunków obowiązujących w odniesieniu do kampanii 2023 r. (dla gospodarstw do 5 ha UR, stawka 225 EUR/ha). Płatność dla małych gospodarstw zastępuje wszystkie inne rodzaje płatności bezpośrednich, w tym ekoschematy. Dodatkowo rolnicy ubiegający się o tę płatność będą mogli wnioskować o przyznanie przejściowego wsparcia krajowego (tj. Uzupełniającej Płatności Podstawowej oraz płatności niezwiązanej do tytoniu) oraz płatności obszarowych w ramach II filaru WPR (tj. płatności ONW, płatności ekologicznych, płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych, płatności zalesieniowych) - jeżeli spełniają warunki przyznania danej płatności.

Dzięki zastosowaniu tego rozwiązania rolnicy gospodarujący na niewielkich areałach będą mogli uzyskać wsparcie w uproszczonej formie nie wymagającej od nich spełniania wszystkich warunków określonych dla innych płatności.

Możliwość zastosowania płatności dla małych gospodarstw wymaga jeszcze akceptacji ze strony Komisji Europejskiej.

* projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) zmieniającego rozporządzenie (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, zmian w planach strategicznych WPR, przeglądu planów strategicznych WPR oraz zwolnień z kontroli i kar